ویژگی های دراماتیک کنش رستم در داستان های رستم و سهراب ، بیژن و منیژه و رستم و اسفندیار

اهمیت شاهنامه به عنوان گنجینه ای ملی و گران بها حاوی درونمایه های فکری و حکمی و فلسفی و نماد آمال و آرزوهای یک ملت و چکیده ای سرشار از داشته های فرهنگی سرزمین ایرانشهر، بر کسی پوشیده نیست. اما نگرش واقع گرایانه و متفاوت فردوسی در خلق و پردازش بعضی از شخصیت های شاهنامه، با توجه به برهه ی زمانی شکل گیری آن و عدم وجود تئاتر و شخصیت پردازی در ایران آن دوره و رویارویی با تیپ حتی پس از شکل گیری نمایش که همواره تقسیم بندیهای خوب و بد و یا سیاه و سفید را در پی داشته، از جمله مصادیقی است که مورد بی عنایتی اهالی اندیشه و هنر طی سالیان دراز قرار گرفته است. شکست سنتی که به دلیل نوع نگرش حاصل از تبحر و نبوغ خالق آن صورت پذیرفت و باعث شد که ضمن توجه خاص به روانشناسی شخصیت و با بهره گیری از تضادها و تناقضات درونی و در پی آن سرزدن افعال و اعمال غیر منتظره از شخصیت ها، رویکردی سه جانبه در پردازش برخی کاراکترها و از آن جمله رستم، ابر پهلوان شاهنامه، اعمال گردد. به این ترتیب این کارکترها از تیپ فاصله گرفته و به شخصیت نزدیک می شوند؛ شخصیت هایی که خصائل نیک و بد را در کنار هم دارا می باشند. فردوسی در شاهنامه این شخصیت ها را بر مبنای خصوصیات فردی خودشان رها کرده و در نتیجه هر گونه حرکت و عمل و کنش سرزده از آن ها را به همان خصوصیات مرتبط می سازد. بعلاوه این کنش ها چه به صورت حرکتی و چه در قالب گفتاری مبنای خلق اثر می باشند و همچنین آشکار کننده ی درونیات شخصیت ها بوده و ضمن معرفی آنها رنگ و بوی خلق درام و شخصیت دراماتیک را به خود می گیرند. جهت این مهم، تعریف و بررسی مبسوط واژگانی چون درام، شخصیت دراماتیک، کنش دراماتیک و انواع آن ها به همراه اشاره ای مختصر به متدولوژی تاریخی و نحوه ی شکل گیری آنها، اجتناب ناپذیر می نماید. در ادامه به بررسی جایگاه شخصیت در ادبیات کهن ایران به طور اعم و سپس شکافت شخصیت رستم در شاهنامه به طور اخص به عنوان شاخص ترین دستاورد فردوسی در پردازش شخصیت و تطبیق آن با مفاهیم و تعاریف شخصیت پردازی در ادبیات دراماتیک پرداخته شده است. در انتها مصادیق کنش های رستم اعم از حرکتی و گفتاری و روانشناختی از داستان های رستم و سهراب، بیژن و منیژه و رستم و اسفندیار استخراج گردیده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. باشد که تمامی این ها یارای گوشزدی باشد بر همگان و بالاخص اهل هنر و نمایش بر ارزش های گنجینه ای که در اختیار داریم تا بر خلاف گذشته، قدرش بدانیم و به کارش بریم. درخور و شایسته.انشالله... واژگان کلیدی: درام، شخصیت دراماتیک، کنش دراماتیک، رستم، شاهنامه